Gmina Dobra
GMINA DOBRA (niem. Daber)
Nazwa została po raz pierwszy wymieniona w 1331 r. w bulli papieskiej. Liczne znaleziska archeologiczne; m.in. kamienne narzędzia, ozdoby z brązu, pozostałości obronnego grodu pierwszych Słowian z końca VI w., dowodzą, że ziemia doberska tętniła życiem już setki lat wcześniej. W XIV w. Dobra i okolice trafiły jako lenno w ręce rodziny von Devitz i przez następne 470 lat historia rodu splatała się ściśle z historią tej ziemi. Dobra zachowała średniowieczny układ urbanistyczny. Atmosferę miasteczka tworzą XVIII- i XIX-wieczne urocze szachulcowe kamieniczki z drewnianą stolarką w stylu biedermeier i secesji.
Ważniejsze punkty zabytkowe w mieście:
Zamek (ruina) - średniowieczny zamek rycerski rodu von Dewitz niegdyś otoczony fosą i wodami jeziora dobrzańskiego. Widoczne wyraźnie trzy części zabudowy (w kolejności od strony miasta): Nowy Dom (XVI w.), Stary Dom (XIV w., przebudowany w XVI w.), wieża (XIV w.). Pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z XIII wieku. W XV w. - jedna z najsilniejszych pomorskich siedzib rycerskich, potem przebudowany w imponującą rezydencję magnacką, w czasie wojny trzydziestoletniej częściowo zniszczony, a od początku XVIII w. niezamieszkiwany.
Kościół św. Klary - pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1461 r. W kościele koniecznie trzeba obejrzeć bogato zdobiona ambonę i dwukondygnacyjny ołtarz. Ciekawa jest także płyta nagrobna po lewej stronie ołtarza, przedstawiająca Jobsta I von Dewitz wraz z małżonką. Pod podłogą znajdują się krypty, w których spoczywa wielu przedstawicieli rodu von Dewitz.
Najstarszy budynek mieszkalny, ul. Kościuszki 4 (pensjonat "Taber") - wyróżnia się bielą murów i kontrastującymi ciemnymi belkami ryglówki. O dacie jego budowy świadczy napis na belce oczepowej między drugą kondygnacją a szczytem: Chwała Bogu jedynemu. Człowiek, który zaufa łasce Bożej nie dozna żadnej szkody, 20 maja 1695 roku. Budynek jest znakomitym przykładem budownictwa mieszkalnego Pomorza Zachodniego.
Na terenie gminy warto zobaczyć:
Linia kolejowa wąskotorowa - szlak wąskotorówki biegnie w południowo-wschodniej kwarcie gminy, z zabytkową stacją kolejową w Dobrej.
Anielino (niem. Dorotheenhof) - park dworski - park przydworski z zarysem dziedzińca folwarcznego oraz pozostałości muru kamiennego, okalającego niegdyś zespół dworsko-folwarczno-parkowy. Folwark założony w 1861 r. i nazwany imieniem żony włąsiciela J. Pehlemanna - Doroty, dał początek wsi.
Bienice (niem. Gross Benz) - pałac i park dworski - neoklasycystyczny pałac rodziny Kannenberg, wzniesiony w w 1876 r. W tym samym czasie założono w sąsiedztwie pałacu park, a na jego terenie wydzielono miejsce na rodzinny cmentarz właścicieli (istniejąca niegdyś krypta grzebalna została zniszczona). Pałac otoczony jest zabudowaniami folwarcznymi, z których najstarsze (z 1863 r.) to ceglany spichlerz ze stajnią oraz kamienna obora.
Błądkowo (niem. Platinkow) - kościół (ruina), cmentarz przykościelny i park dworski - spalony w 1946 r. kościół, którego ruiny górują nad wsią, powstał prawdopodobnie pod koniec XVI w., ceglana wieża - pod koniec wieku XIX. Przy kościele istniał cmentarz otoczony kamiennym murem, obsadzony lipami, grabami i kasztanowcami. XIX-wieczny park utworzony był w miejscu ogrodu ozdobnego założonego jeszcze w wieku XVIII.
Dobropole (niem. Breitenfeld) - Kościół MB Nieustającej Pomocy i park dworski - kościół z głazów narzutowych, datowany na koniec XVI w. zlokalizowany jest w centrum wsi. Park - własność rodziny von Veltheim, na terenie którego wzniesiono dwór w 1913r., siedzibę właścicieli majątku.
Grzęzienko (niem. Vorwerk Weitenhagen) - park dworski - założony w XIX w. na gruntach rodziny von Dewitz. Dobrze zachowała sie aleja kasztanowa, wiodąca od ulicy przez park na podjazd przed nieistniejącym już dworem.
Grzęzno (niem. Weitenhagen) - kościół św. Franciszka z Asyżu i park dworski - zabytki o średniowiecznym rodowodzie - późnogotycki kościół, wzniesiony z głazów narzutowych na przełomie XV/XVI w. z drewnianą wieżą dostawioną w XVIII w. W południowej części wsi widoczny jest dawny folwark oraz park przydworski o charakterze parku angielskiego, z pojedynczymi pomnikowymi drzewami.
Krzemienna (niem. Kramonsdorf) - kościół Narodzenia NMP i park dworski - kamienny kościół z XV w. z drewnianą dzwonnicą. Po pożarze dworu zachował się park, zakładany jako krajobrazowy z elementami romantycznymi.
Tucze (niem. Braunsberg) -Kościół pw. Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus, zbudowano w 1862 r. z kamienia łupanego i cegły. Budowla wzniesiona na planie prostokąta z wydzielonym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Od zachodu – odbudowana w 1955 r. do połowy wysokości wieża. Kościół kryty dachem dwuspadowym, ceramicznym; od wschodu i zachodu – dwa szczyty schodkowe, blendowane. We wnętrzu zachował się ołtarz, ambona, ławki i empora chórowa z prospektem organowym z XIX w.
Wojtaszyce (niem. Voigtshagen) - kościół MB Częstochowskiej, pałac i park dworski - zabytki o średniowiecznym rodowodzie, wśród nich wyróżnia się kościół z głazów narzutowych, wzniesiony ok. 1600 r. (dzwony z 1581 r. i 1648 r.). Obok kościoła znajduje się pojedynczy głaz narzutowy - pomnik poświęcony poległym w czasie I wojny mieszkańcom wsi. Istniejący dwór został zbudowany na pocz. XX w. w miejscu poprzedniej rezydencji. We wsi zachowały się pozostałości parku, założonego w XVIII w. przez rodzinę von Dewitz.
Wrześno (niem. Gutendorf) - park dworski - park o charakterze krajobrazowym, założony w XIX w.
